جواد اطاعت در گفتگو با شرق مورخه 5 اردیبهشت 1395

دولت يازدهم و مجلس دهم، همچنان با صبر و اجماع گام بردارند

حامد طبیبی

رفتار سياسي جامعه ايران در سال هاي اخير از ديد تحليلگران سياسي و جامعه شناسان، تغييراتي محسوس نسبت به گذشته داشته است. افزايش دسترسي به وسايل ارتباط جمعي و قرار گرفتن افراد در جريان رخدادهاي مختلف داخلي و خارجي در كنار گسترش قابل توجه رسانه هاي تحليلگر، تك صدايي رسانه اي در ايران را شكسته و معادلات تازه اي را در اين حوزه حاكم ساخته است. آنچه در انتخابات سالهاي اخير يعني انتخابات رياست جمهوري يازدهم و همين انتخابات اخير مجلس دهم رخ داد، نمونه اي از اين تغييرات است. مديركل مطالعات و تحقيقات سياسي وزارت كشور و دبير كميسيون احزاب و تشكل هاي سياسي در وزارت كشور دولت اصلاحات، در گفتگو با «شرق» تحليل خود را از فرآيند تغييرات عمومي ارائه داد. جواد اطاعت در قامت نماينده مجلس ششم، فعاليت پارلماني را نیز در کارنامه خود به ثبت رساند و البته در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم نیز، یکی از چند چهره شناخته شده ای بود که در میان 8 نامزد پایانی، قرار نگرفت. این مدرس دانشگاه ، عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي است كه مدرك كارشناسي خود را از آنجا اخذ كرد اما تا مقطع دكترای علوم سياسي  در دانشگاه تهران ادامه تحصيل داد و مقالات و تاليفات قابل توجهي را نيز ارايه كرده است.

اقتصاد مقاومتی

دکتر جواد اطاعت دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

مدت زمانی است که رهبران عالیه کشور اقتصاد مقاومتی را راه برون رفت اقتصاد کشور از تنگناهای موجود می دانند. در این مورد در رسانه ها نیز در یکی دو سال اخیر مطالب زیادی منتشرمی شود و همه نویسندگان و گویندگان بدون آنکه در فضای عمومی این موضوع را تبیین کنند از اقتصاد مقاومتی به عنوان تنها راه نجات کشور سخن می گویند؛ اما سوال این است که منظور از اقتصاد مقاومتی چیست؟ آیا منظور آن است که مردم باید با ریاضت اقتصادی و صرفه جویی تنگناهای موجود را پشت سر بگذارند؟ آیا منظور مقاوم سازی اقتصاد داخلی در برابر تحریم های خارجی است؟ آیا در دنیای کنونی که سرمایه و اقتصاد جهانی شده است می توان با کناره گیری از اقتصاد جهانی مصالح و منافع ملی را تامین وتضمین نمود؟ آیا منظور از اقتصاد مقاومتی خودکفایی کشور از محصولات خارجی است؟ آیا اقتصاد مقاومتی عامل رونق، رفع بیکاری و موجد رفاه و تولید ثروت است؟ و مسائل و موضوعاتی از این دست. 

*به نام آنکه جان را فکرت آموخت*

"عید نوروز باستانی و سال نو خورشیدی را به همه ایرانیان عزیز شادباش می گوییم"

نوروز باستانی*

نوروز،هرمزروز،اورمزد روز،نخستين روز يا آغاز سال نو خورشيدي از کهن ترين جشن هاي به جاي مانده از عهد عتيق واز قديمي ترين آيين هاي ملي در جهان ماست. خاستگاه اين روز نو،ايران باستان است .ايرانيان آغازين روز بهار را با عناويني چون "ناواسردا"،"نوسارد"و"نوسارجي"، يعني سال نو مي شناخته وجشن مي گرفته اند. بنيانگذار آن نا معلوم است. اما در منابعي چون شاهنامه و تاريخ طبري ازجمشيد و در برخي متون ديگر از کيومرث وحتي از زرتشت نام برده شده است.

دررهگذر تاريخ ،نوروز،تبديل به آيين شده ،حالت افسانه اي وبعضا"صبغه مذهبي پيدا کرده است ودر ميان ملي گرايان، موحدان از زرتشتي، مسيحي ومسلمان داراي جايگاه رفيعي است.از اهميت اين آيين باستاني همين بس که در فراز وفرود زمانه وپيچ وخم هاي تاريخ وحوادث روزگار ،جان به سلامت برده ،عمري جاودان يافته ودر صحيفه عالم ثبت ،گسترش وتداوم حيات داده است.

انتخابات در طول موج بالا

تحلیلی تاریخی- راهبردی بر رویداد انتخابات هفتم‌اسفند ماه در تهران

دکتر جواد اطاعت دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و نماینده مجلس ششم

مقدمه

هر رویداد و پدیده سیاسی از علل و عواملی تاثیر می پذیرد؛انتخابات که مهمترین و پیچیده ترین موضوع در مسائل مطرح در حوزه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و  سیاسی است نیز از علل و عواملی متاثر می باشد که موضوع مطالعه جامعه شناسان سیاسی است.سوال اساسی که مطرح می شود این است که رخداد هفتم اسفند از چه علل و عواملی تاثیر پذیرفته است؟ علیرغم تنگناهای مترتب بر این انتخابات از جمله رد صلاحیت های چهره های موثر یک جریان سیاسی، تنگناهای تبلیغاتی از نظر منابع مالی، فقدان رسانه های دیداری و شنیداری و... چگونه جریان اصلاح طلب در تهران پیروز انتخابات شد؟ آیا آنگونه که برخی از جامعه شناسان معتقدند دسترسی شهروندان به فضای مجازی از جمله کانالهای تلگرامی، رد صلاحیت های چهرهای مقبول و محبوب  و و واکنش اجتماعی به مظلومیت ایجاد شده، عملکرد منفی اصولگرایان در دولت هشت ساله و مجالس هفتم تا دهم که سه دوره اکثریت مجلس در اختیار اصولگرایان بود  و مواردی از این دست... دلیل پیروزی اصلاح طلبان بوده است ؟ واقعیت آن است که این عوامل تاثیر گذار بوده است؛ اما داده های آماری، علمی و تاریخی مبین واقعیت دیگری غیر از این عواملی که برخی از تحلیل گران به آن تمسک می جویند می باشد.  در این گفتار فقط انتخابات تهران را مبنای تحلیل خود قرار می دهیم چراکه از طرفی هنوز داده های مربوط به انتخابات سایر حوزه های انتخاباتی در اختیار نیست؛ مضافا اینکه انتخابات در حوزه های کوچک متاثر از عوامل، قومی، قبیله ای، جغرافیایی،  منابع مالی و.... می باشد و نمی تواند به عنوان یک اقدام سیاسی مورد تجزیه وتحلیل قرار داد. اگر هم بنا باشد چنین کنیم باید هر حوزه انتخاباتی را به صورت مجزا مد نظر قرار دهیم که به داده های مورد نیاز و فرصت موسع تری نیازمند است.

گفت‌وگوی مهرنامه با دکتر جواد اطاعت درباره جایگاه و کارکرد مجلس خبرگان رهبری

منتشر شده در شماره 46ویژه نامه نوروز 1395

*مجلس خبرگان رهبری نهادی در جمهوری اسلامی است که کمتر درباره کارکرد و جایگاه آن صحبت می‌شود. به نظر شما، در قالب چه نظریه‌ای از نظریات علمی موجود می‌توان مجلس خبرگان رهبری را مورد مطالعه و بررسی قرار داد؟

بسته به اینکه چه وجهی از وجوه مجلس خبرگان را مورد برسی قرار دهیم می توانیم از نظریه های مختلف برای تبیین موضوع کمک بگیریم. از منظر علم سیاست، از منظر حقوق اساسی ، جامعه شناسی سیاسی و.... برای مثال اگر بخواهیم جایگاه مجلس خبرگان را از منظر جامعه‌شناسی سیاسی مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم، مجلس خبرگان رهبری مظهر اقتدار سنتی نظام جمهوری اسلامی است که در این صورت بهتر است از نظریه ماکس وبر استفاده کنیم. ماکس وبر اساس مشروعیت نظام‌های سیاسی را بر رضایت مردم از سیستم سیاسی تعریف می‌کند که در الگوهای سه‌گانه ای موضوعیت می‌یابد.  الگوی مشروعیت سنتی که در قالب نظام‌های پاتریمونیال و نئوپاتریمونیال جلوه گر می شود. دوم الگو مربوط به نظام‌های دارای مشروعیت کاریزماتیک است که با رهبران واجد کاریزما تعریف و تبیین می‌شود و معمولا در دوران گذار از سنت به مدرنیسم متجلی می‌شود. الگوی سوم، مشروعیت بوروکراتیک یا عقلی- قانونی است که در نظام‌های مدرن دیده می‌شود. در برخی نظام‌های سیاسی که در حال گذار از سنت به دوره مدرن هستند، در بخش‌هایی از نظام سیاسی جلوه‌هایی از الگوهای سنتی یا پاتریمونیال و یا نئوپاتریمونیال - و به تعبیری، سالمندسالاری و ریش‌سفیدی- را می‌بینیم، بخش‌هایی متأثر از کاریزما هستند و بخش‌هایی در قالب نظام‌های دارای مشروعیت حقوقی- قانونی (بوروکراتیک) جلوه می‌کنند. می توانیم به نظریه ماکس وبر این نکته را هم اضافه کنیم که انتخاب مسؤولان و مدیران در یک نظام سیاسی، در این الگوهای سه‌گانه متفاوت است. در الگوی سنتی، انتخاب مسؤولان بر اساس سنت قومی- قبیله‌ای و اشرافی است؛ در نظام کاریزماتیک بر اساس سنت مرید و مرادی است که در آن، هرچه مدیران مادون ارادت بیشتری به مدیران مافوق می‌ورزند، جایگاه بهتری کسب می‌کنند و هرچه این ارادت کاهش یابد، به حاشیه رانده و حذف می‌شوند. تنها در نظام‌های بوروکراتیک هست که مبنای انتخاب و ارتقای مدیران، شایستگی، لیاقت، کاردانی خواهد بود.

گفتگوی روزنامه همدلی با جواد اطاعت 18 بهمن 1394

اصلاحات؛ آهسته و پیوسته

جواد اطاعت در گفتگو با همدلی جامعه را به امید و صبر تشویق می کند.

همدلی- کیاوش حافظی- جواد اطاعت در بین دانشجویان و همکاران دانشگاهی اش به عنوان یک فعال دانشگاهی و با تالیفات پر تعدادش شناخته می شود؛ حدود ده جلد کتاب با بیش از پنجاه مقاله علمی و پژوهشی؛ اما در بین فعالان سیاسی و توده های مردم بیش از آنکه به واسطه تلاشهای علمی و دانشگاهی اش شناخته شود، به عنوان یک فعال سیاسی با سابقه نمایندگی در مجلس شورای اسلامی و بویژه با مناظره پر بیننده او با علیرضا زاکانی شناخته می شود. روزنامه نگاران اما بیشتر دلبسته نظریات صائب او در خصوص مسائل سیاسی می باشند. اطاعت از آن دست افرادی است که به نقش نخبگان بسیار تاکید می کند و اگر قرار باشد برای هرکس از خطاهای سیاسی و اجتماعی سهمی قائل باشد، شاید تنها سهم کمی به توده های مردم و مابقی را بین نخبگان سیاسی می دهد. او یک ویژگی دیگری هم دارد. برای کسی که چند سال از عمرش را در پی تعریفی از امید گشته باشد مواجهه با این فعال سیاسی جالب است. همه اینهاست که می توان به او نخبه گرای امیدوار لقب داد.